Digitalizacja rośnie w każdej dziedzinie. Tradycyjne procesy produkcyjne podlegają automatyzacji. Rozwiązania technologiczne coraz częściej zastępują pracę człowieka.
Zadania zawodowe przyszłości połączą kompetencje ludzi i maszyn. Inteligentne maszyny i systemy uzupełnią pracę ludzi o wyższych kompetencjach, a zastąpią pracę ludzi o kompetencjach niskich i średnich. Trudno będzie sobie wyobrazić zadania zawodowe, które będą wykonywane w środowisku pracy bez nowych technologii.
Przemysł 4.0
Tradycyjny przemysł wkroczył w fazę Przemysłu 4.0, który bazuje na automatyzacji i cyfryzacji. Koncepcja Industry 4.0 ma na celu dążenie do stworzenia tzw. Smart Factory. Fabryki, w której ludzie, maszyny, urządzenia, a także produkty komunikują się i współpracują ze sobą w celu optymalnego wykonania zadania.
Przemysł 4.0 będzie wymagał innych wiodących cech od pracowników. W poprzedniej wersji pracownik miał wrodzoną potrzebę poprawnego wykonywania zadań i koncentrowania się raczej na zagadnieniach, niż na ludziach. Do tego nie lubił zmian i nowych sytuacji.
Natomiast w wersji 4.0 to człowiek otwarty i aktywny. Lubi różnorodność, zarówno w zakresie kontaktów z ludźmi, jak i wykonywanych zadań. Ma zdolność komunikowania innym bardzo technicznych i szczegółowych informacji. Robi to z entuzjazmem i optymizmem. Dzięki temu wzbudza u słuchaczy pozytywne odczucia wobec idei, którymi się dzieli.
Zmiany na rynku pracy
Jak podaje Agencja Rozwoju Przemysłu, do 2030 roku automatyzacja dotknie nawet do 49% czasu pracy w Polsce. Cyfrowa przemiana rynku pracy oznacza, że firmy coraz częściej potrzebują tych kompetencji, które pozwolą im aktywnie uczestniczyć w cyfrowym świecie.
Nastąpią zmiany na rynku pracy. Już 9 na 10 współczesnych zawodów wymaga podstawowych kompetencji cyfrowych. Kilka lat temu w raporcie Przyszłość Rynku Pracy, pracodawcy wskazali kogo będą szukać w ciągu kolejnych 20 lat. Są to osoby o zaawansowanych kompetencjach cyfrowych. Takie, które potrafią współpracować zarówno z innymi ludźmi, jak i z inteligentnymi maszynami. Natomiast problem ze znalezieniem pracy będą miały osoby, które wykonują rutynowe czynności i nie potrafią współpracować z technologiami.
Jakie korzyści dla księgowych?
Księgowość nie jest wyjątkiem. Księgowi muszą być gotowi na wyzwania związane z tymi zmianami. Automatyzacja pozytywnie wpływa na efektywność i skuteczność. Praca jest szybsza, a zadania są dokładniej realizowane. Czasochłonne i powtarzalne czynności zostaną zredukowane, co daje oszczędność czasu i pieniędzy. Systemy automatyczne ograniczą błędy i pomyłki, które często występują w procesach manualnych.
Pozwoli to na lepszą organizacja danych i informacji. Wykonywanie raportów i analiz stanie się łatwiejsze i szybsze. Umożliwi to rozwijanie innych usług, które będą koncentrować się na strategii i rozwijaniu biznesu klienta.
Kompetencje cyfrowe
Praca w warunkach dynamicznego rozwoju technologii będzie wymagać dostosowanych kompetencji. A one wykraczają poza techniczne kompetencje cyfrowe, rozumiane w tradycyjny sposób. Kompetencje cyfrowe to nie tylko obsługa komputera i programów.
Komisja Europejska zdefiniowała pięć głównych obszarów związanych z kompetencjami cyfrowymi.
W ich ramach można wyróżnić następujące umiejętności:
1. Korzystanie z informacji i danych
- Wyszukiwanie danych, informacji i treści cyfrowych. Umiejętność uzyskania do nich dostępu, poruszania się między nimi czy tworzenia strategii wyszukiwania.
- Ocena danych, informacji i treści cyfrowych. Umiejętność analizy, porównania i krytycznej oceny wiarygodności i rzetelności źródeł.
- Zarządzanie danymi, informacjami i treściami cyfrowymi. Umiejętność pobierania ich w środowiskach cyfrowych i własnego organizowania. To korzystanie z plików, katalogów i słów kluczowych. To archiwizowanie danych w pamięci komputera lub pamięci zewnętrznej.
2. Komunikacja i współpraca
- Interakcja za pomocą technologii cyfrowych. Umiejętność porozumiewania się z pracownikami i klientami za pomocą technologii cyfrowych (np. e-mail, chat, komunikator, wideokonferencja). To wybieranie odpowiednich środków komunikacji, w zależności od kontekstu.
- Dzielenie się za pośrednictwem technologii cyfrowych. To umiejętność udostępniania treści innym za pomocą technologii cyfrowych (m.in. sieci społecznościowych).
- Współpraca poprzez technologie cyfrowe. Umiejętność wykorzystania narzędzi i technologii cyfrowych do współpracy z pracownikami i klientami. To współtworzenie danych czy wiedzy. To praca online na dokumentach współdzielonych przez pracowników lub klientów.
- Netykieta, czyli świadomość istniejących norm funkcjonowania w środowiskach cyfrowych. To umiejętność dostosowania odpowiedniej komunikacji do konkretnego odbiorcy. To także świadomość różnorodności kulturowej i pokoleniowej w środowiskach cyfrowych.
3. Tworzenie cyfrowych treści
- Tworzenie treści cyfrowych. Umiejętność korzystania z różnych formatów np. edytor tekstu, arkusz kalkulacyjny, oprogramowania do edycji zdjęć, plików wideo i audio. To umiejętność organizacji i analizy danych (poprzez sortowanie, filtrowanie, używanie formuł i tworzenie wykresów).
- Integrowanie nowych informacji z istniejącymi zasobami. Umiejętność ich łączenia w celu stworzenia nowych i oryginalnych treści. To tworzenie prezentacji lub dokumentów integrujących tekst, zdjęcia, tabele i wykresy.
- Prawa autorskie i licencje. To ich rozumienie, w jaki sposób odnoszą się do treści cyfrowych.
- Programowanie, czyli umiejętność tworzenia zrozumiałych instrukcji dla systemu komputerowego w celu wykonania określonego zadania.
4. Bezpieczeństwo
- Zabezpieczanie urządzeń. Umiejętność ochrony urządzeń i treści cyfrowych poprzez aktualizowanie oprogramowania (w tym antywirusowego) czy używanie silnych haseł. To stosowanie bezpiecznych połączeń i tworzenie kopii zapasowych.
- Ochrona danych osobowych i prywatności w środowiskach cyfrowych. Umiejętność używania i udostępniania danych osobowych w sposób bezpieczny dla siebie i innych. To rozumienie działania „Polityki prywatności”.
- Ochrona zdrowia i dobrego samopoczucia. Umiejętność unikania zagrożeń dla zdrowia fizycznego i psychicznego, które wiążą się z korzystaniem z technologii cyfrowych.
5. Rozwiązywanie problemów
- Rozwiązywanie problemów technicznych. Umiejętność radzenia sobie z nimi w trakcie obsługi urządzeń i korzystania ze środowisk cyfrowych.
- Identyfikacja potrzeb technologicznych. Umiejętność dostosowania środowiska cyfrowego do własnych potrzeb. Umiejętność identyfikacji, oceny i wyboru narzędzi cyfrowych (np. zdolność oceny zalet i wad rozwiązań infrastruktury serwerowej i chmurowej).
- Kreatywne wykorzystanie technologii cyfrowej. Umiejętność jej wykorzystania do wprowadzania innowacji w procesach i produktach.
- Identyfikacja luk w kompetencjach cyfrowych. To rozumienie własnych obszarów do poprawy lub aktualizacji wiedzy. To szukanie możliwości samorozwoju i bycie na bieżąco z ewolucją cyfrową. To także umiejętność wspierania innych w rozwoju ich kompetencji cyfrowych.
DESI – kompetencje cyfrowe w Polsce i Europie
Od 2014 r. Komisja Europejska monitoruje postępy cyfrowe państw członkowskich. Robi to za pomocą indeksu gospodarki cyfrowej i społeczeństwa cyfrowego (DESI). W edycji za rok 2022, Polska zajęła 24. miejsce wśród 27 państw członkowskich UE.
Polska cierpi na deficyt kompetencji cyfrowych. Dodatkowo brakuje specjalistów w dziedzinie nowych technologii. Firmy nie chcą ani szkolić, ani inwestować w tym obszarze. To wszystko uniemożliwia przedsiębiorstwom (w szczególności tym małym i średnim) pełne wykorzystanie potencjału gospodarki cyfrowej.
Brak dostatecznych kompetencji cyfrowych menedżerów i pracowników opóźnia transformację cyfrową. Spada produktywność i konkurencyjność. Stanowi to realne zagrożenie dla całej gospodarki.
Digital Mindset, czyli dlaczego cyfrowy sposób myślenia jest kluczem do transformacji cyfrowej
Rzeczywistości dynamicznie się zmienia. Rozwój kompetencji cyfrowych jest niezbędny, aby sprawnie się w niej odnajdywać. Potrzebna jest otwarta postawa. Nastawienie na innowację i rozumienie technologii. Zdolność do błyskawicznej adaptacji i wchodzenia w interakcję z cyfrowym światem. To pozwoli zobaczyć, jak dane, algorytmy i sztuczna inteligencja otwierają nowe możliwości. Stwarzają szansę osiągnięcia sukcesu w otoczeniu biznesowym, które jest coraz bardziej zdominowane przez inteligentne technologie, korzystające z danych.
Według Digital University, człowiek (pracownik, księgowy…), którego cechuje Digital Mindset[1]:
- Rozumie, że nowe technologie są nieodłącznym elementem naszej codzienności. Nie obawia się, że technologia go zastąpi. Wie, że połączenie potencjału ludzkiego z technologią, stworzy nowe, niespotykane dotąd możliwości.
- Nie czeka, aż zajdą zmiany. Jest głodny wiedzy i otwarty na ciągłe eksperymentowanie. Uczestniczy w tworzeniu innowacji i chętnie wdraża nowatorskie rozwiązania.
- Akceptuje to, że stale musi oduczać się tego, co już wie i wciąż rozwijać swoje kompetencje oraz wiedzę. W rzeczywistości, która ewoluuje i przekształca się w zawrotnym tempie, wiedza staje się płynna.
Lifelong learning, czyli uczenie się przez całe życie
To prowadzi do wniosku, że konieczne jest budowanie postawy nastawionej na ciągłe i dobrowolne dążenie do wiedzy. Na bycie gotowym do nieustannego rozwoju i poszerzania wachlarza własnych umiejętności. Koncepcja uczenia się przez całe życie staje się wymogiem dla właściwego funkcjonowania na rynku pracy. A bez podejścia lifelong learning nie uda się podnieść poziomu własnych kompetencji cyfrowych.
[1] Źródło: https://digitaluniversity.pl/czym-sa-kompetencje-cyfrowe-i-dlaczego-warto-je-rozwijac-cz-1/
